banner

KHOA ĐÔNG PHƯƠNG HỌC - ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN - ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

[Báo cáo NCKHSV] Những yếu tố bản địa trong kiến trúc thánh đường Islam thời Mughal



[Báo cáo NCKHSV] Những yếu tố bản địa trong kiến trúc thánh đường Islam thời Mughal
Đế chế Mughal (1526 - 1858) là một đế chế hùng mạnh nhất trong lịch sử Ấn Độ. Tất cả có sáu vị Mughal tiêu biểu với thời gian cầm quyền như sau: Babur (1526- 1530), Humayun (1530-1556), Akbar (1556- 1605), Jahangir (1605- 1627), Shah Jahan (1627-1658), Aurangzeb (1658-1707).

1. Khái quát về vương triều Mughal
          Đế chế Mughal (1526 - 1858) là một đế chế hùng mạnh nhất trong lịch sử Ấn Độ.  Tất cả có sáu vị Mughal tiêu biểu với thời gian cầm quyền như sau: Babur (1526- 1530), Humayun (1530-1556), Akbar (1556- 1605), Jahangir (1605- 1627), Shah Jahan (1627-1658), Aurangzeb (1658-1707). Sau vị Mughal cuối cùng là Aurangzeb, các hoàng đế còn lại chỉ là người có danh nghĩa mà thôi.
          Đế chế Mughal cai trị Ấn Độ khoảng ba thế kỷ đã đóng góp đáng kể về nghệ thuật, kiến trúc, phong tục tập quán, giáo dục, tôn giáo và hệ thống chính quyền của Ấn Độ.
2. Đặc điểm đặc trưng của kiến trúc Mughal 
          So với các giai đoạn trước các tòa nhà của giai đoạn này là lớn hơn và lộng lẫy hơn. Sử dụng rộng rãi đá cẩm thạch trắng và đá cẩm thạch màu, sự trang trí ghép mảnh, khảm và chạm khắc tinh xảo, trên hết là sử dụng đá sa thạch đỏ và vàng sẫm. Các nhà thờ Hồi giáo có những ngọn tháp. Lăng mộ hình vuông.Các mái vòm đầu tiên hình bán nguyệt về sau là hình củ hành. Dãy vòm nhỏ được xây dựng trên các cổng và mặt tiền. Các ví dụ tiêu biểu của kiến trúc Mughal là lăng mộ của Humayun, pháo đài đỏ, Moti Masjid và cung điện Jamia Masjid, lăng mộ Safdar Jang, Nhà thờ Hồi giáo Wazir Khan ở Lahore, khu vườn Shalimar, vườn Chauburji, vv..
         Theo S.M.Latif, các đặc điểm tiêu biểu của Mughal thời kỳ đầu là sự trang trí gồm có lát đá hoa nhiều màu, khảm  hoa văn trong đá màu khác nhau hoặc trong  gạch men. Ông cũng cho rằng thời kỳ Mughal về sau (nghĩa là thời của Sha Jahan và người thừa kế của ông) được biết đến với đặc điểm đặc biệt của bức họa và phương pháp trang trí đá lát với thạch cao lấp lánh trong màu sắc sống động và rực rỡ. Ngoài ra các cửa tò vò chồng chéo, các mái vòm Ba Tư cao, những tháp cao và mái vòm là đặc thù chính cơ bản của kiến trúc Mughal tất cả các thời kỳ.
3. Những yếu tố bản địa
3. 1.  Khái niệm thánh đường Islam
         Thánh đường Hồi giáo hay giáo đường Hồi giáo, nhà thờ Hồi giáo là nơi thờ phụng của những người theo đạo Hồi (tiếng Ả Rập: masjid ). Mỗi Thánh đường được xây cất theo kiến trúc khác nhau, đa số theo kiến trúc trung đông với các tháp cao để phát đi tiếng gọi về hành lễ, người hành lễ sẽ hướng về Thánh Địa Makka (Kiblah). 
3.2. Những điểm đặc trưng của kiến trúc thánh đường Islam
         Đặc trưng thứ nhất, Sahn (nghĩa là sân ): nhà thờ của giáo đoàn Hồi giáo phải có một phòng cầu nguyện lớn.Trong nhiều nhà thờ Hồi giáo phòng này được tiếp giáp với một sân rộng, gọi là Sahn. Trong một sân thường thấy một đài phun nước, là nơi tín đồ nghỉ ngơi, thư giãn, thêm vào đó là khu vực thanh tẩy cho các tín đồ trước khi cầu nguyện.
        Đặc trưng thứ hai, Mihrab (hốc tường cầu nguyện ): Nơi gian cầu nguyện có một hốc tường, gọi là Mihrab, làm dấu chỉ hướng về Mecca, hướng mà tất cả những người Hồi giáo cầu nguyện. Các hướng Mecca được gọi là Qibla, và vì vậy các bức tường trong đó Mihrab được thiết lập được gọi là tường Qibla.
         Đặc trưng thứ ba, Minaret (tháp): Một trong những khía cạnh nổi bật nhất của kiến trúc nhà thờ Hồi giáo là những ngọn tháp, một tháp liền kề hoặc gắn vào một nhà thờ Hồi giáo, mà từ đó các cuộc gọi để cầu nguyện được thông báo. 
          Đặc trưng thứ tư, Qubba (mái vòm ): Hầu hết các nhà thờ Hồi giáo cũng có một hoặc nhiều mái vòm, trong tiếng Ả Rập gọi là qubba.  Trong khi không phải là một yêu cầu nghi lễ như mihrab, một mái vòm có ý nghĩa quan trọng trong các nhà thờ Hồi giáo-như là một biểu tượng tượng trưng cho vòm trời. 
         Đặc trưng thứ năm, Nội thất trang trí: Có những yếu tố trang trí khác phổ biến với hầu hết các nhà thờ Hồi giáo. Ví dụ, một phù điêu thư pháp lớn hoặc hình xoắn ốc với một dòng chữ khắc nổi thường xuyên xuất hiện trên các mihrab. Một tính năng quan trọng của trang trí nhà thờ Hồi giáo là treo đèn. Ánh sáng là một đặc điểm  thiết yếu cho nhà thờ Hồi giáo, vì những lời cầu nguyện hàng ngày đầu tiên và cuối cùng diễn ra trước khi mặt trời mọc và sau khi mặt trời lặn. 
         Đặc trưng thứ sáu, Sự bảo trợ nhà thờ Hồi giáo : Hầu hết các nhà thờ Hồi giáo lịch sử không được độc lập các tòa nhà. Nhiều tổ chức từ thiện được thành lập như nhà bếp, bệnh viện và trường học.
3.3. Những yếu tố bản địa trong kiến trúc thánh đường Islam
        Kiến trúc thánh đường Mughal chịu nhiều ảnh hưởng của yếu tố địa phương, mà cụ thể là kiến trúc Hindu. Có sáu yếu tố bản địa nổi bật trong kiến trúc thánh đường Mughal :
         Thứ nhất, vật liệu đá được sử dụng để xây dựng thánh đường. Trong hầu hết các thánh đường Hồi giáo thời kỳ Mughal đều có sử dụng vật liệu sa thạch đỏ và đá cẩm thạch trắng. 
       Thứ hai, các đòn chìa làm thành những vòm nông hình cung.Đặc điểm này có thể dễ dàng nhận thấy khi đến các thánh đường Mughal.
        Thứ ba, Chhatris (các mái vòm Hindu nhỏ)
        Thứ tư, trang trí cột trụ và chạm khắc rất đa dạng bằng vàng, đá quý và khảm dát các mảng pietra dura. Kĩ thuật này đòi hỏi chính xác như ghép các hoa văn bằng đá nhiều màu sắc.
Kết luận
       Nhìn chung các nhà thờ Hồi giáo dưới triều đại Akbar có nhiều ảnh hưởng của kiến trúc Hindu hơn nhà thờ Hồi giáo của các thời kỳ trước. Nhà thờ hồi giáo trong Fetahpur Sikri được Akbar xây dựng trong thập niên 1570 là nơi mà ảnh hưởng của Hindu là rõ rệt nhất. Đến thời Shah Jahan , trong Jami Masjid được xây dựng năm 1650 việc sử dụng yếu tố Hindu đã giảm mạnh.Càng về sau kiến trúc nhà thờ Hồi giáo càng mang đậm phong cách kiến trúc Ba Tư hơn.

SV. Phạm Thị Thu Hà
K57 Bộ môn Ấn Độ học

 

Bình luận của bạn